เปิดThailand Open Science for ALLส่งงานวิจัยถึงมือคนไทย

สกสว.นับหนึ่ง Thailand Open Science for ALL  เปิดโลกนวัตกรรม เปิดรับวิทยาการ เปิดช่องให้งานวิจัยถึงมือประชาชน เพื่อความรู้เป็นพลัง ขับเคลื่อนชีวิตของคนไทยได้จริง ขีดเส้นเห็นผลจริงกลางปี69

สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและ นวัตกรรม (สกสว.) จัดการประชุม TSRI Policy Advocacy Series ครั้งที่ 5 หัวข้อThailand Open Science for ALL ที่โรงแรมพูลแมน คิงพาวเวอร์ เมื่อวันที่ 14 พฤศจิกายน 2568

ศ.เกียรติคุณ ดร.นายแพทย์ สิริฤกษ์ ทรงศิวิไล ประธานกรรมการส่งเสริม วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (กสว.)กล่าวว่า Open Science คือการเปลี่ยนวัฒนธรรมการสร้างและใช้ความรู้ของทั้งสังคม ให้ความรู้ที่เกิดจากภาษีกลับคืนสู่ประชาชนในรูปของโอกาสใหม่ทางเศรษฐกิจ คุณภาพชีวิตของสังคม และการใช้ ทรัพยากรอย่างยั่งยืน

“การเปิดกว้างของข้อมูล องค์ความรู้ทางวิทยาศาสตร์จะทำให้เกษตรกรใช้ข้อมูลภูมิอากาศ และน้ำเพื่อวางแผนเพาะปลูกอย่างแม่นยำ ผู้ประกอบการรายเล็กและสตาร์ตอัพเข้าถึงเทคโนโลยีเพื่อพัฒนา ผลิตภัณฑ์ใหม่ ครูและนักเรียนในพื้นที่ห่างไกลได้เรียนรู้จากแหล่งข้อมูลเดียวกับสถาบันชั้นนำ ชุมชน ใช้ข้อมูลสิ่งแวดล้อมในการตัดสินใจดูแลทรัพยากรของตนเอง เป็นการเปลี่ยนข้อมูล ให้เป็นพลังของการพัฒนา”

ศ.เกียรติคุณ ดร.นายแพทย์สิริฤกษ์ กล่าวอีกว่า กลางปี 2569ประเทศไทยจะเป็นเจ้าภาพการประชุมใหญ่ผู้นำด้านยุทธศาสตร์การวิจัยของโลก Global Research Council (GRC) ด้วยประเด็น open science คล้ายกับการประชุมครั้งนี้ จากความคิดเห็นนักวิจัยทั่วโลก สำหรับประเทศไทย กสว.จะเสนอคณะกรรมการนโยบายวิทยาศาสตร์วิจัยและนวัตกรรมแห่งชาติ กำหนดทิศทางการวางยุทธศาสตร์ วิธีการ ส่วนการปฏิบัติที่เกิดขึ้นแล้ว ได้แก่ 1.สกสว.สนับสนุนการเผยแพร่ข้อมูลให้เร็วขึ้น 2รูปแบบ 1.มีเครือข่ายข้อมูลวารสารวิจัยไทย ที่ตีพิมพ์เป็นภาษาต่างประเทศ ซึ่งจะคงพิมพ์ต่อไป แต่ข้อมูลอีกส่วนหนึ่งซึ่งเป็นประโยชน์อย่างยิ่งกับประเทศ ก็จะให้มีเอกสารภาษาไทยที่มีมาตรฐานที่ยอมรับและคนไทยเข้าถึงได้ 2.ระบบข้อมูลการวิจัยที่มีอยู่ 5 แสนชิ้น  ซึ่งเข้าถึงยาก ปัจจุบันมี AI  แต่ในระดับนานาชาติยังไม่เข้าถึงข้อมูลประเทศไทย ก็พัฒนาข้อมูลส่วนนี้ให้เข้าถึงได้ 3.ปีนี้ได้จัดให้ระบบ AI วิเคราะห์ผลงาน เช่นอยากรู้ว่าพื้นที่ใดจะเหมาะกับการปลูกอะไร หาข้อมูลได้ที่ใด  มีการสนับสนุนให้เกิดเทคโนโลยีเพื่อให้เข้าถึง คือนอกจากให้ข้อมูล ยังสนับสนุนการวิจัยเพื่อให้ข้อมูลเปิดกว้างยิ่งขึ้น

ศ.ดร.สมปอง คล้ายหนองสรวง ผอ. สกสว. กล่าวว่า ในฐานะหน่วยนโยบายด้าน ววน. ได้เชื่อมโยงทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐ ภาควิชาการ ภาคเอกชน และภาคประชาชน เพื่อการเปลี่ยนผ่านนี้อย่างเป็นรูปธรรม ใช้กลไกด้านนโยบายและธรรมาภิบาล, การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานกลางของประเทศ (Open Infrastructure) เช่น TSRI Intelligence Platform การสนับสนุนการประยุกต์ใช้เทคโนโลยี AI การแปลภาษาวิชาการให้ประชาชนเข้าใจง่าย การพัฒนา Al powered Citizen Science เป็นเครื่องมือสร้างความโปร่งใสในการบริหาร จัดการข้อมูลและผลงานวิจัย เปิดให้ทุกภาคส่วนเข้าถึง นำองค์ความรู้ไปใช้ได้จริง ทำให้องค์ความรู้จากภาษีกลับคืนสู่ประชาชน สร้างระบบ ววน. เชื่อมโยงกันอย่างมีเอกภาพ เกิดประโยชน์สูงสุดต่อสังคม เศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อมของประเทศ

ศ.ดร.ยงยุทธ ยุทธวงศ์ อดีตรองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี กรรมการติดตามและประเมินผลการสนับสนุนวิทยาศาสตร์การวิจัยและนวัตกรรม ระบุว่า เหตุที่ต้องส่งเสริมวิทยาการแบบเปิด คือ 1) โลกวิทยาการเปลี่ยนแปลงเร็วมาก จึงต้องเผยแพร่ความรู้ให้รวดเร็วและกว้างขวางกว่าเดิม 2) เทคโนโลยีสารสนเทศช่วยเผยแพร่ความรู้ทำได้อย่างรวดเร็วและเข้าถึงคนจำนวนมาก 3) หลักจริยธรรมสากลการเปิดเผยข้อมูลข่าวสารถือเป็นหลักการที่ยอมรับกันทั่วโลก 4) ประเทศกำลังพัฒนาที่ขาดแคลนทุนทรัพย์เข้าถึงเทคโนโลยีที่จำเป็นได้ง่ายขึ้น ช่วยลดความเหลื่อมล้ำ 5) ความร่วมมือระดับโลกของประเทศที่พัฒนาแล้วต้องการข้อมูลจากทั่วโลกเช่นกัน เช่น ความหลากหลายทางชีวภาพ แหล่งโรคระบาดใหม่ ๆ ซึ่งมักมาจากประเทศกำลังพัฒนา เราจึงต้องเปิดเผยความรู้ให้แพร่กระจายได้อย่างกว้างขวางและทันท่วงที เพื่อให้เกิดการต่อยอดอย่างมีประสิทธิภาพ วิทยาการแบบเปิ จึงเป็นแนวทางสำคัญของโลกยุคใหม่อย่างแท้จริง

เวที Thailand Open Science for ALL เป็นการเริ่มต้น Open Science หรือการเปิดกว้างของข้อมูล องค์ความรู้ทางวิทยาศาสตร์ของประเทศ ทั้งมิติ เศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม สร้างสังคมแห่งปัญญา ให้องค์ความรู้เป็นของทุกคน โดยมีเป้าหมายให้ประชาชนเข้าถึงองค์ความรู้งานวิจัยไทย 500,000 บทความ ด้วยภาษาธรรมชาติ ผ่าน AI / NLP เพื่อให้เกิดวิทยาศาสตร์พลเมือง (citizen science) อย่างแท้จริง

# TSRI Policy Advocacy Series  # Thailand Open Science for ALL